پرینت

تعريف معضل شکوفایی مضر جلبکی

ارسال شده در مقالات عمومی

کشند سرخ نام معمول پدیده شکوفایی فیتوپلانکتون ها یا همان افزایش ناگهانی جمعیت فیتو فیتوپلانکتونها، بویژه گونه های متعلق به داینوفلاژله ها و دیاتومه ها می باشد. یکی از علل مهم در این زمینه افزایش دما و ورود مواد مغذی نظیر نیترات و فسفات به دلیل فعالیت‌های انسانی و تخلیه فاضلاب های انسانی و زه آب های کشاورزی است.

 در اکولوژی دریا و اقیانوس، هرچند که شکوفایی جلبکی (غیر سمی) از جمله پدیده های سودمند در دریاها و بطور کلی اکوسیستم های آبی محسوب می شود، و جزء مناطق پرتولید سالانه می باشند، اما در اکثر موارد شکوفایی مضر جلبکی (HABs) از مهمترین معضلات اکوسیستم های آبی بوده که منجر به مرگ و میر در آبزیان می گردد. گروهی از داینوفلاژله ها و یا برخی از دیاتومه ها هم مبادرت به ترشح انواع مواد سمی نموده و بسیاری از موجودات فیلتر کننده (Filter feeder) را آلوده می نمایند، این سموم منجر به تولید بیماریهایی می گردد، که تاثیر آن ها بر روی جانداران خونگرم بوده و ناقلین سموم نسبت به سم دریافت شده از محیط حساس نبوده و تنها سم را در بافت خود ذخیره می نمایند، که یکی از این گروه های هدف انسان ها هستند. با مصرف این گونه آبزیان سم ذخیره شده در بافت وارد بدن انسان شده که حتی در برخی از موارد این مسمومیت باعث مرگ انسان گردیده است.

گونه های عامل بروز شکوفایی مضر جلبکی

بیشتر شکوفایی های پلانکتونی مضر نیستند و به معنی دسترسی به غذای بیشتر برای موجودات محسوب می شوند و برای صنعت ابزی پروری سودمند می باشد. گونه های مختلفی از دیاتومه ها، داینوفلاژلاها، سیانو باکنریها، رافیدوفیتها و ... می توا نند تحت شرایط مختلف محیطی شکوفایی پلانکتونی را ایجاد کنند ولی تقریبا 75% گونه های' عامل ایجاد شکوفایی های مضر پلانکتونی (Harmful Algae Blooms;HABs) متعلق به داینو فلاژلاها می باشد (Keafer (et al. 1992, Smayda 1998). از میان بیش از 5000 گونه پلانکتونهای دریایی فقط 80 گونه توانایی تولید سموم قوی را دارند که شکوفایی این گونه ها حتی با غلظت های پایین می تواند برای موجودات (fish & shellfish) و انسان کشنده باشد ((Hallegraeff et al. 2003.

عوامل شکوفایی مضر جلبکی

شکوفایی جلبکی (کشند سرخ) به دو شکل ناشی از فعالیت‌های انسانی و طبیعی رخ می‌دهد:

الف- فعالیت‌های انسانی:

• تخلیه فاضلابهای بهداشتی به نواحی ساحلی
• تخلیه پساب کارخانجات و صنایع ساحلی به محیط زیست ساحلی
• ورود پسابهای کشاورزی غنی از مواد آلی به نواحی ساحلی دریایی
• انتقال گونه ها توسط تخلیه آبهای توازن کشتیها به نقاط مختلف
• افزایش فعالیتهای آبزی پروری ، که میتواند مواد آلی مورد نیاز رشد میکرو جلبکها را فراهم سازد

ب- عوامل طبیعی:

• شدت نور
• درجه حرارت
• شوری
• پدیده بالا آمدن جریانهای گرم سرشار از مواد غذایی فراجوشی (upwelling)
• مواد آلی
• جابجایی و حرکت سلولهای جلبکی از طریق طوفانها، جریانها و مکانیسمهای طبیعی
• عناصر کمیاب

• یکی از مهمترین عوامل طبیعی جریان بادهایی است که در فصول مختلف می وزند، باعث سرد شدن آبهای سطحی و بالا آمدن آبهای گرمتر عمقی شده (فراجوشی) که به تبع آن مواد مغذی به همراه حجم بالایی از سیستهای داینوفلاژله به سطح انتقال می یابد. در همین زمان در محدوده تشکیل Upwelling بعلت وجود آبهای گرم اعماق در سطح و کاهش حلالیت اکسیژن محلول بخصوص در شرایط جوی آرام و پایدار ومصرف مابقی آن توسط تجمع ماکروزئوفیتوپلانکتونها (عروس دریایی و...) و ماهیانی که از فیتوپلانکتون ها و زئوپلانکتون ها ی موجود در شکوفایی پلانکتونی تغذیه می کنند و توکسین های آزاد شده از این پلانکتون ها، یا بطور مستقیم روی جانوران اثر گذاشته و سبب مرگ آن می شود و یا اینکه در بدن موجود ذخیره شده و به جانور دیگر منتقل و موجب مرگ و میر در آبزیان دیگر می شود. در برخی موارد هم دیده شده بعلت در گیر شدن.زوائد گونه های شکوفایی کننده درون آبشش ماهیان و افزایش بی رویه ترشح موکوس توسط جانور سبب مرگ می شود.

ذرات معلق غنی از آهن یکی دیگر از عوامل ایجاد شکوفایی جلبکی در جهان می باشد. این ذرات از بیابانهای وسیع نظیر بیابان «صحرا» در افریقا منتج شده و با ورود به دریاها به ایجاد این پدیده کمک می‌کند. پدیده تغییرات ناگهانی آب و هوایی در مقیاسهای بزرگ نظیر طوفان ال‌نینو در بروز این گونه شکوفایی ها بی تاثیر نبوده، بلکه باعث تسریع در روند ورود این مواد به دریا و همین طور ایجاد پدیده کشند سرخ می شود. در خلیج فارس هم گرد غبار حاصل از کشور های حاشیه این پیکره آبی می تواند باعث تشدید بروز این پدیده باشد.

بعلاوه حضور ویتامین ها، بیوتین ها و تیامین ها هرچند به میزان بسیار کم خود عاملی برای بروز پدیده کشند سرخ در اکوسیستم های آبی می باشند.

شکوفایی این جلبک‌های مضر اکثرا به رنگ قهوه‌ای، سبز و گاها به رنگ قرمز مایل به نارنجی بوده و تا عمق آب پیش می‌روند و بر حیات ماهی‌ها، جوامع ساحلی، پرندگان دریایی، پستانداران دریایی و به علت توانایی در حرکت از محل اصلی زندگی خود می‌توانند به محل زیست مرجانهای دریایی رفته و از آنها به عنوان میزبان استفاده کنند.
موجودات زنده دریایی که اکثرا میکروسکوپی و بدون خطرند، غذای اصلی و اولیه جانداران دریایی محسوب می‌شوند و حیات شان وابسته به آنها می باشد. در حالی که گونه‌هایی از فیتوپلانکتون‌ها و سیانوباکتری‌ها که سودمند هستند، به علت افزایش شمار جلبک‌های مضر دریایی در معرض خطر نابودی کامل قرار گرفته اند، این موضوع خود موجب بروز اثرات مخرب بر زندگی دیگر جانداران دریایی می باشد.

 

نوشتن دیدگاه


تصویر امنیتی
تصویر امنیتی جدید